زنجان؛ شاهراهی به جاذبه های ناشناخته
داود آبیان معاون گردشگری استان زنجان
زنجان بهواسطه موقعیت سوقالجیشی و استراتژیکی، از ظرفیت منحصربهفردی در عرصه گردشگری برخوردار است. این استان حلقه اتصال میان فلات مرکزی و شمالغرب کشور بوده و با هفت استان مرز مشترک دارد؛ ویژگیای که زنجان را به نقطهای کلیدی در نقشه گردشگری ایران تبدیل میکند. با این حال، علیرغم برخورداری از میراث غنی طبیعی، تاریخی، فرهنگی و تمدنی، زنجان سالها در گذر مسیرها قرار داشته و کمتر بهعنوان یک مقصد مستقل شناخته شده است.
طی سه سال گذشته تلاش کردیم با نگاهی نو، چهره پنهانمانده این استان را معرفی کنیم. امروز زنجان در حوزههای متنوع گردشگری نظیر گردشگری طبیعی، تاریخی، فرهنگی، روایی، ادبی، فلسفی، تجربهمحور، مذهبی و سلامت، ظرفیتهایی کمنظیر دارد که میتواند جایگاه استان را در نقشه گردشگری کشور و منطقه تثبیت کند.
در حوزه میراث فرهنگی، زنجان دو افتخار مهم جهانی دارد. گنبد سلطانیه، بهعنوان هفتمین اثر ثبتشده در فهرست یونسکو، نشانهای از شکوه تمدنی زنجان است. همچنین شهر جهانی ملیله، با بیش از ده هزار صنعتگر فعال، یکی از قطبهای اصلی صنایعدستی کشور است. ملیلهکاری، مسسازی، چاقوسازی، چرم و مصنوعات چرمی، تنها بخشی از برندهای ماندگار زنجان هستند.
طبیعت زنجان نیز جلوهای شگفتانگیز از زیبایی و تنوع است. کوههای رنگی زنجان (آلا داغلار) در پهنهای به وسعت ۱۱هزار و ۵۰۰ کیلومتر مربع گستردهاند و میتوانند یکی از بزرگترین ژئوپارکهای طبیعی دنیا لقب بگیرند. رودخانه قزلاوزن، شالیزارهای مرغوب اطراف آن، غار کتلهخور در جنوب شرقی استان، و باغات طارم با محصولات ارزشمند کشاورزی، تنها بخشی از داشتههای کمنظیر این استان هستند.
در کنار این جاذبههای طبیعی، زنجان در حوزه گردشگری غذا نیز برند است. علاوه بر مهماننوازی مردم، شعار «زنجان، میزبان مهربان» را داریم که در قالب زنجیره ارزش افزوده گردشگری غذا، حلقههای اتصال و برندینگ را نیز تعریف کردهایم. شهر زنجان، شهر المانها و نمادهاست و ظرفیتهایی بیبدیل برای خلق تجربههای ماندگار دارد.
در بحث گردشگری روایی و ادبی نیز، زنجان زادگاه فیلسوف بزرگ مکتب اشراق، شیخ شهابالدین سهروردی است. در شهرستان خدابنده، شهر سهرورد، باغات گردو و طبیعت زیبا، بستر برگزاری رویدادهای گردشگری چون جشن برداشت گردو را فراهم کردهاند که ترکیبی از گردشگری ادبی، طبیعی و کشاورزی است و با استقبال چشمگیر مردم همراه بوده است.
در حوزه گردشگری مذهبی نیز زنجان جایگاهی ممتاز دارد. حسینیه و زینبیه زنجان، هر ساله در هشتم و دوازدهم محرم، میزبان عزاداریهای منسجم و گسترده برای سیدالشهدا(ع) هستند. این مراسم که پس از مکه بهعنوان بزرگترین قربانگاه جهان اسلام شناخته میشود، بهصورت زنده از شبکههای ملی و بینالمللی پخش شده و زائرانی از کشورهای عربزبان، بهویژه عراق، را به زنجان میکشاند.
از سوی دیگر، زیرساختهای ارتباطی استان نیز در حال تقویت است. با چهاربانده شدن مسیر سلطانیه–کتلهخور، زنجان به مسیرهای غرب کشور (همدان، کرمانشاه، ایلام) متصل خواهد شد و امکان بهرهمندی گردشگران از غار علیصدر نیز فراهم میشود. با این اقدام، زنجان از بنبست شمالی و جنوبی خارج شده و به کریدوری راهبردی در سفرهای داخلی تبدیل میشود.
در زمینه حملونقل، زنجان یکی از ایستگاههای مهم شبکه ریلی کشور است. با تقویت خطوط هوایی، این استان میتواند به «هاب هوایی گردشگری» نیز بدل شود. پرواز زنجان–کیش پس از تفاهم با منطقه آزاد کیش راهاندازی شد و مورد استقبال گسترده قرار گرفت. بیش از ۶۰ درصد مسافران این پرواز از استانهای پیرامونی زنجان هستند. برای آینده نیز برنامهریزی شده که مسیرهای هوایی به مقصد اروند، بصره و اربیل عراق برقرار شود. تورهای آشنایی برای فعالان گردشگری این مناطق در حال اجراست.
در حوزه گردشگری سلامت نیز زنجان آمادگی پذیرش بیماران بینالمللی بهویژه از کشورهای همسایه مانند آذربایجان، ارمنستان و عراق را دارد. کلینیکهای تخصصی دندانپزشکی و بیمارستانهای مجهز قلب، پتانسیل بالایی در این زمینه فراهم کردهاند و پازل گردشگری زنجان را تکمیل میکنند.
تمام این ظرفیتها در کنار کوچهباغهای چشمنواز ابهر و خرمدره، طبیعت و رودخانههای بکر، و نزدیکی جغرافیایی به تهران و البرز، زنجان را به مقصدی متفاوت و جذاب برای سفرهای داخلی و خارجی تبدیل کرده است.
با توجه به تمام این ظرفیتها، زنجان در حال تبدیل شدن به یکی از مقاصد مهم گردشگری ایران است که میتواند نه تنها در سطح ملی بلکه در عرصه بینالمللی نیز به شهرت برسد. ترکیب جاذبههای طبیعی، تاریخی، فرهنگی و مذهبی، به همراه زیرساختهای در حال توسعه، این استان را به یک مقصد ایدهآل برای گردشگران داخلی و خارجی تبدیل کرده است. از این رو، ادامه توجه به این حوزه و سرمایهگذاری در زیرساختها و برندسازی، میتواند زنجان را در آیندهای نه چندان دور به قلب تپنده گردشگری شمالغرب ایران و حتی فراتر از آن تبدیل کند.
